Φως και όραση στον κήπο

Φαντασία, μεράκι και αληθινή αγάπη για τα φυτά αλλά και μεγάλη προσπάθεια καθώς και συστηματική μελέτη είναι απαραίτητα στοιχεία για το σωστό σχεδιασμό ενός τοπίου.Οι επιστημονικές γνώσεις όμως σε συνδυασμό με τα παραπάνω στοιχεία, είναι αυτό που μπορεί να κάνει ένα τοπίο να τελειοποιηθεί και η τελική του εικόνα να είναι όμορφη και άρτια.

Σημαντικό κομμάτι στο σχεδιασμό ενός τοπίου και ειδικότερα στη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου αποτελεί ο φωτισμός του κήπου. Είναι η τελευταία πινελιά για να τελειοποιηθεί η εικόνα του και να υπάρχει ένα όμορφο αισθητικό αποτέλεσμα. Αυτό που πρέπει να τονίσουμε είναι ότι ο φωτισμός στον κήπο δεν είναι απλή υπόθεση, αυτό που όλοι ονομάζουν νυχτερινό φωτισμό. Πρόκειται για μια σύνθετη διαδικασία το αποτέλεσμα της οποίας καλύπτει ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, ένα βιώσιμο μοντέλο με τίτλο φως και όραση. Το μοντέλο αυτό αποτελείται από την ταυτόχρονη προσέγγιση τόσο του τρόπου με τον όποιο το ορατό, φυσικό φως διατίθεται την ημέρα στο χώρο όσο και με την χρήση του τεχνητού φωτός κατά την διάρκεια της νύχτας.

    

Με βάση τα παραπάνω θα προσπαθήσουμε να αποδώσουμε τον τρόπο με τον όποιο σχεδιάζεται ο περιβάλλον χώρος μιας κατοικίας σε συνδυασμό με το φως ως μορφή φυσικής και τεχνητής ενέργειας.

Για να μπορέσουμε λοιπόν να σχεδιαστούμε τον περιβάλλον χώρο μιας κατοικίας και

να επιτύχουμε την ορθή διαχείριση του φωτός κατά την διάρκεια της ημέρας, πρέπει να 

λάβουμε υπόψιν μας έναν μεγάλο αριθμό στοιχείων. Το πρώτο και σημαντικότερο είναι ο προσανατολισμός του οικοπέδου σε συνδυασμό με αυτόν του κτηρίου. Αυτό το στοιχείο 

θα καθορίσει την επιλογή του φυτικού υλικού και την τοποθέτηση μόνιμων η κινητών κατασκευών σκίασης στον κήπο ( πέργκολες, τέντες, ομπρέλες, κιόσκια κτλ). Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο είναι τα θερμικά χαρακτηριστικά των υλικών και οι ιδιότητες  των επιφανειών τους ( βράχοι, νερό, πλακόστρωτα, επιφάνειες χλοοτάπητα ) και τέλος, η προστασία από τον ήλιο και τις βλαβερές συνέπειές του, ειδικότερα κατά τους 

καλοκαιρινούς μήνες.

Με βάση τον προσανατολισμό του οικοπέδου και κατά επέκταση του κτηρίου δημιουργούνται στον κήπο θερμές, ενδιάμεσα θερμικές  και ψυχρές ζώνες  που επηρεάζουν το μικροκλίμα του.

Η βορεινή πλευρά  δέχεται κατά τους κρίσιμους θερινούς μήνες ηλιακή ακτινοβολία χαμηλής έντασης, για μικρό χρονικό διάστημα. Έτσι ο βόρειος χώρος του κήπου είναι σκιασμένος και πιο δροσερός  κατά την διάρκεια της ημέρας.  Το τμήμα αυτό του κήπου είναι ιδανικό για να τοποθετηθούν φυτά σχετικά μικρού ύψους, να δημιουργηθούν πλακοστρωμένες επιφάνειες, να φυτευτούν φυτά χωρίς ιδιαίτερες απαιτήσεις σε φως και να σχηματιστούν ενδεχομένως κάποιοι βραχόκηποι.

Το νότιο τμήμα του κήπου είναι αυτό που δέχεται τη μεγαλύτερη ηλιακή ακτινοβολία για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα μετατρέποντας το έτσι, στο πιο ζεστό μέρος του κήπου. Το τμήμα αυτό είναι ιδανικό για να τοποθετηθούν φυτά μεγάλου ύψους , για να επιτευχτεί η  σκίαση του χώρου και η μείωση της υψηλής θερμοκρασίας που αναπτύσσεται. Επίσης είναι ιδανικό για την τοποθέτηση της πισίνας μόνο που σε αυτή την περίπτωση η σκίαση είναι προτιμότερο να επιτυγχάνεται με μόνιμες η κινητές τεχνητές κατασκευές  για να διατηρείται η καθαρότητα της πισίνας. Εδώ πρέπει να επιδιώκεται η χρήση υλικών χωρίς μεγάλη αντανάκλαση στο φυσικό φως και τη διάχυση του στο χώρο ( ξύλο, πέτρα, ύφασμα, μεγάλες επιφάνειες χλοοτάπητα ).

Το ανατολικό τμήμα του κήπου καθώς και το δυτικό αποτελούν τα θερμικά ενδιάμεσα τμήματα του,  καθώς εκεί δεν αναπτύσσονται ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες. Στο χώρο αυτό καλό είναι να τοποθετούνται φυτά που το ύψος τους να μεταβάλλεται τμηματικά από το χαμηλότερο στο ψηλότερο για το ανατολικό τμήμα και αντίστροφα για το δυτικό. Είναι οι ιδανικές πλευρές για την δημιουργία καθιστικών χώρων στον κήπο και αθλητικών δραστηριοτήτων.     

Ο σχεδιασμός ενός τοπίου δεν περιορίζεται όμως μόνο στη διαθεσιμότητα του φυσικού φωτός κατά την διάρκεια της ημέρας. Εξίσου σημαντική είναι και η χρήση του τεχνητού νυχτερινού φωτός.  Σκοπός του νυχτερινού φωτισμού είναι η βελτίωση της οπτικής ευκρίνειας και της ασφαλούς κίνησης πεζών και οχημάτων για την αποφυγή ατυχήματος ( σκαλοπάτια στον κήπο, διάδρομοι, χώροι στάθμευσης )  καθώς και η ανάδειξη των χαρακτηριστικών του χώρου. Πέρα όμως από τους καθαρά πρακτικούς σκοπούς ο φωτισμός του κήπου μετά τη δύση του Ήλιου επιτρέπει τη δημιουργία διαφορετικών μοτίβων φωτισμού, δημιουργώντας έτσι μοναδικά οπτικά εφέ.

       

Άλλωστε ο νυχτερινός φωτισμός αυξάνει στο μέγιστο την χαρά που δίνει ο κήπος. Ασχολίες όπως το διάβασμα, το φαγητό η απλά η παραμονή έξω, τα ζεστά βράδια της άνοιξης, του καλοκαιριού και του φθινοπώρου γίνονται απολαύσεις με την βοήθεια του. Ο χώρος αποκτά μια άλλη διάσταση και αποτελεί μια όμορφη θέα ιδιαίτερα αν ο κήπος είναι ορατός από κάποιο δωμάτιο.

Υπάρχουν λοιπόν διάφοροι τρόποι με τους οποίους μπορούμε να φωτίσουμε τον κήπο μας και τα αντικείμενα σ’ αυτόν. Ο φωτισμός από πάνω προς τα κάτω και από κάτω προς τα πάνω είναι αυτός που κυριαρχεί στην μεγαλύτερη έκταση του κήπου. Τα φωτιστικά σώματα τοποθετούνται κοντά στο αντικείμενο που πρόκειται να φωτιστεί και το φωτίζουν αναλόγως.

Στις περιπτώσεις όμως που θέλουμε να φωτίσουμε τον χώρο χωρίς εκτυφλωτικές ανακλάσεις φιλτράρουμε το φως μέσα από διάφορα υλικά (ύφασμα, νερό, ξύλο) για να πετύχουμε αυτό που ονομάζεται διάχυτος φωτισμός.

Αν θελήσουμε να τονίσουμε την 

ύφη ενός αντικειμένου τοποθετούμε

το φωτιστικό σώμα παράλληλα και 

κατά μήκος της  επιθυμητής 

 επιφάνειας (πχ ενός πετρόχτιστου τοίχου).

 Μπορούμε όμως σ’ ένα αντικείμενο να

 τονίσουμε  το περίγραμμα του. 

Αυτό επιτυγχάνεται με τον φωτισμό της 

επιφάνειας που βρίσκεται πίσω από αυτό. 

Έτσι σχηματίζεται σκιασμένο το περίγραμμα 

του αντικειμένου  μας  δίδοντας μια διαφορετική οπτική.

Το σπουδαιότερο όμως χαρακτηριστικό

 ενός σχεδίου φωτισμού αποτελεί το 

χρώμα αφού είναι αυτό που δημιουργεί 

ατμόσφαιρα και προσδίδει έμφαση και 

αντίθεση μέσα στον κήπο. 

Τα βασικά χρώματα που χρησιμοποιούνται είναι το κόκκινο, το μπλε και το πράσινο καθώς και οι διάφορες αναμίξεις τους . Αυτά τα χρώματα χρησιμοποιούνται στις περιπτώσεις που θέλουμε να εμφανίσουμε το συγκεκριμένο χρώμα μιας επιφάνειας και για τον λόγο αυτό την φωτίζουμε με το ίδιο. Αν για παράδειγμα θέλουμε την νύχτα να εμφανίσουμε το βαθυκόκκινο φύλλωμα μιας βερβερίδας τότε  θα επιλέξουμε το κόκκινο χρώμα στην πηγή φωτός μας. Αν όμως την ίδια επιφάνεια την φωτίσουμε με κίτρινο  τεχνητό φως τότε θα εμφανιστεί το πορτοκαλί χρώμα στα φύλλα του φυτού αυτού.

Στην περίπτωση όμως που θέλουμε να αποδώσουμε το φυσικό χρώμα των φυτών και των υλικών ενός κήπου, χρησιμοποιούμε το λευκό χρώμα που προσδίδει μια περισσότερο ρεαλιστική απεικόνιση των χρωμάτων τους.

Τέλος μεγάλη βαρύτητα πρέπει να δοθεί στα φωτιστικά σώματα που πρόκειται να επιλεγούν. Αυτά πέραν της αισθητικής αξίας τους πρέπει να είναι πρακτικά και να ταιριάζουν με το στυλ του χώρου. Αν υπάρχουν αμφιβολίες καλό είναι να διαπλεχθεί ένα απλό και διακριτικό σχέδιο, αρκεί να είναι σχεδιασμένα για εξωτερική χρήση για να μην καταστραφούν εύκολα και προκαλέσουν ατυχήματα.